Laboratuvarda Temizlik ve Önemi
“Aslan yatağından belli olur.” atasözünü bilirsiniz. Anlatılmak istenen oldukça açık ve nettir. Sizler, birer kimya teknikeri adayı olarak deney yaptığınız, analizlerinizi gerçekleştirdiğiniz laboratuvar ortamını ve kullandığınız araç gereçleri temiz tutmak zorundasınız. Çünkü yapmanız gereken tüm analizleri, tartım, ölçüm vb. işlemlerinizi laboratuvarda gerçekleştiriyorsunuz. Temiz olmayan ortamƖarda çalışılmış bir analiz sonucu tam olarak doğru çıkmayabilir. Kullanacağınız araç gereçlerde olabilecek birtakım safsızlıklar istenmeyen olayların olmasına yol açabilir. Bu da işinizi aksatır, sizin doğru sonuca ulaşmanızı güçleştirir.
Örneğin, katı kimyasalları tartarken kullandığınız spatül denen aracı her seferinde temizleyip kullanmalısınız, aksi takdirde katı kimyasallar birbirlerine karışacak bu da zamanla kimyasalların bozulmasına sebep olacaktır. Cam malzemelerin kırıklarını ya da kullanılmış süzgeç kâğıtlarını lavaboya, laboratuvar tabanına atmamalıyız. Aksi takdirde kesikler olabilir, lavabolar tıkanabilir ya da herhangi bir ıslaklıkta tabandaki atıklardan dolayı ayağınız kayarak tehlikeli sonuçlar meydana gelebilir.
Laboratuvar Temizliği
Kimya laboratuvarlarında temizlik işlemi bir plan dâhilinde yapılmalıdır. Bu, işletmenin yapısına ve yoğunluğuna göre laboratuvar sorumƖusu tarafından günlük, haftalık olarak planlanır. Bu plan doğrultusunda temizlik işlemi belirtilen talimatlara göre yapılmalıdır. Çalışmaya başlamadan önce laboratuvarın temizlik kontrolü yapılmalıdır. Yerlerde çöp olmamasına ve masaların üzerinde herhangi bir araç gereç bulunmamasına, temiz olmasına dikkat edilmelidir. Masa ve yerler deterjanlı su ve uygun bir kimyasalla (asit veya alkali) ile temizlenmelidir.
Cam Malzemelerin Temizliği
Bütün kimyasal analizlerde kullanılan kapların temiz olması gerekir. Kapların çok az da olsa kirli olması analiz sonuçlarının yanlış çıkmasına neden olur. Bunun için her türlü cam malzeme analize başlamadan önce iyice yıkanıp saf sudan geçirilmeli, kurutulduktan sonra kullanılmalıdır.
Kapların kirliliği gözle fark edilmeyebilir. Bu yüzden içine saf su konularak kontrol edilmelidir. Eğer saf su, kabın çeperlerinde damƖacıklar hâlinde kalırsa temiz; ince bir film hâlinde akarsa kirli demektir. Kirler genellikle su, sabun, deterjan, kuvvetli bazlar, kuvvetli asitler, kral suyu, permanganatın alkali çözeltileri veya kromik asit çözeltileri ile temizlenebilir. Temizleme işlemi sırasında kabın çeperlerinin çizilmemesine ve kapta temizleyici maddelerin kalmamasına dikkat edilmemelidir. Kirli kap önce çeşme suyunda gerekirse fırça kullanılarak yıkanır. Daha sonra temizleyicilerden biri ile temizlenir. Son olarak çeşme suyu ve arkasından saf su ile durulanır.
Temizlik Aşamaları
Diğer Malzemelerin Temizliği
Cam malzemenin dışındaki diğer malzemelerin temizliğinde de aynı temizlik işlemi uygulanır. Fakat burada dikkat edilecek şey yıkama çözeltiler inin malzemede aşınma (korozyona) ve bozulmaya neden olmamasıdır. Laboratuvarda kullanılan plastik ve metal kaplar sadece deterjan veya sabun çözeltisiyle temizlenir. Laboratuvarlarda kullanılan porselen malzemeler ise kullanımdan hemen önce temizlenmelidir. Temizleme işlemi şu şekilde yapılır. Sıcak deterjanlı su ile fırçalanarak yıkanıp musluk suyu ve saf su ile çalkalanır. Eğer kirler çıkmadıysa kromik asit çözeltisi ile 21 temizlenir veya bir gece nitrik asitte bekletilir. Bu çözeltiler ile temizleme işlemi yapıldıktan sonra malzemeler önce çeşme suyu sonra saf su ile iyice yıkanır. Kapta kalacak en ufak bir kimyasal madde sonucun hatalı çıkmasına neden olabilir. Laboratuvarda kullanılan ekipmanların temizliği de her kullanımdan önce kontrol edilmelidir. Temiz değilse kullanma talimatında belirtilen şekilde temizliği yapılmalıdır.
“Aslan yatağından belli olur.” atasözünü bilirsiniz. Anlatılmak istenen oldukça açık ve nettir. Sizler, birer kimya teknikeri adayı olarak deney yaptığınız, analizlerinizi gerçekleştirdiğiniz laboratuvar ortamını ve kullandığınız araç gereçleri temiz tutmak zorundasınız. Çünkü yapmanız gereken tüm analizleri, tartım, ölçüm vb. işlemlerinizi laboratuvarda gerçekleştiriyorsunuz. Temiz olmayan ortamƖarda çalışılmış bir analiz sonucu tam olarak doğru çıkmayabilir. Kullanacağınız araç gereçlerde olabilecek birtakım safsızlıklar istenmeyen olayların olmasına yol açabilir. Bu da işinizi aksatır, sizin doğru sonuca ulaşmanızı güçleştirir.
Örneğin, katı kimyasalları tartarken kullandığınız spatül denen aracı her seferinde temizleyip kullanmalısınız, aksi takdirde katı kimyasallar birbirlerine karışacak bu da zamanla kimyasalların bozulmasına sebep olacaktır. Cam malzemelerin kırıklarını ya da kullanılmış süzgeç kâğıtlarını lavaboya, laboratuvar tabanına atmamalıyız. Aksi takdirde kesikler olabilir, lavabolar tıkanabilir ya da herhangi bir ıslaklıkta tabandaki atıklardan dolayı ayağınız kayarak tehlikeli sonuçlar meydana gelebilir.
Laboratuvar Temizliği
Kimya laboratuvarlarında temizlik işlemi bir plan dâhilinde yapılmalıdır. Bu, işletmenin yapısına ve yoğunluğuna göre laboratuvar sorumƖusu tarafından günlük, haftalık olarak planlanır. Bu plan doğrultusunda temizlik işlemi belirtilen talimatlara göre yapılmalıdır. Çalışmaya başlamadan önce laboratuvarın temizlik kontrolü yapılmalıdır. Yerlerde çöp olmamasına ve masaların üzerinde herhangi bir araç gereç bulunmamasına, temiz olmasına dikkat edilmelidir. Masa ve yerler deterjanlı su ve uygun bir kimyasalla (asit veya alkali) ile temizlenmelidir.
Cam Malzemelerin Temizliği
Bütün kimyasal analizlerde kullanılan kapların temiz olması gerekir. Kapların çok az da olsa kirli olması analiz sonuçlarının yanlış çıkmasına neden olur. Bunun için her türlü cam malzeme analize başlamadan önce iyice yıkanıp saf sudan geçirilmeli, kurutulduktan sonra kullanılmalıdır.
Kapların kirliliği gözle fark edilmeyebilir. Bu yüzden içine saf su konularak kontrol edilmelidir. Eğer saf su, kabın çeperlerinde damƖacıklar hâlinde kalırsa temiz; ince bir film hâlinde akarsa kirli demektir. Kirler genellikle su, sabun, deterjan, kuvvetli bazlar, kuvvetli asitler, kral suyu, permanganatın alkali çözeltileri veya kromik asit çözeltileri ile temizlenebilir. Temizleme işlemi sırasında kabın çeperlerinin çizilmemesine ve kapta temizleyici maddelerin kalmamasına dikkat edilmemelidir. Kirli kap önce çeşme suyunda gerekirse fırça kullanılarak yıkanır. Daha sonra temizleyicilerden biri ile temizlenir. Son olarak çeşme suyu ve arkasından saf su ile durulanır.
Temizlik Aşamaları
- Temizlenecek cam malzeme öncelikle (gerekirse) bir fırça yardımı ile çeşme suyuyla iyice yıkanır.
- Daha sonra kire uygun uygun temizlik çözeltilerin den biri kullanılarak cam malzeme iyice temizlenir.
- Suda çözünebilen kimyasal maddelerin temizlenmesi için öncelikle sabunlu su kullanılır. Sabunlu suyun çıkaramadığı anorganik kirleri yok etmek için kromik asit çözeltisi, bazik permanganat çözeltisi ya da kral suyu kullanılır.
- Kromik asit çözeltisinin çıkaramadığı kirler, organik çözücüler kullanılarak çıkarılmalıdır.
- Önce çeşme suyu daha sonra saf su ile güzelce durulanarak cam malzemenin suyu süzmeye bırakılır.
- Cam kapların temizleme işleminden sonra kurutulması ya kendi haline ya da düşük sıcaklıkta vakum etüvüne bırakılarak yapılır.
Diğer Malzemelerin Temizliği
Cam malzemenin dışındaki diğer malzemelerin temizliğinde de aynı temizlik işlemi uygulanır. Fakat burada dikkat edilecek şey yıkama çözeltiler inin malzemede aşınma (korozyona) ve bozulmaya neden olmamasıdır. Laboratuvarda kullanılan plastik ve metal kaplar sadece deterjan veya sabun çözeltisiyle temizlenir. Laboratuvarlarda kullanılan porselen malzemeler ise kullanımdan hemen önce temizlenmelidir. Temizleme işlemi şu şekilde yapılır. Sıcak deterjanlı su ile fırçalanarak yıkanıp musluk suyu ve saf su ile çalkalanır. Eğer kirler çıkmadıysa kromik asit çözeltisi ile 21 temizlenir veya bir gece nitrik asitte bekletilir. Bu çözeltiler ile temizleme işlemi yapıldıktan sonra malzemeler önce çeşme suyu sonra saf su ile iyice yıkanır. Kapta kalacak en ufak bir kimyasal madde sonucun hatalı çıkmasına neden olabilir. Laboratuvarda kullanılan ekipmanların temizliği de her kullanımdan önce kontrol edilmelidir. Temiz değilse kullanma talimatında belirtilen şekilde temizliği yapılmalıdır.